PËRSHËNDETJE E NMT LEKA I

PËR PËRVJETORIN E KONGRESIT TË LUSHNJËS,

21 JANAR 2004

Të dashur motra dhe vëllezër,

Ne kemi sot një rast të veçantë për t’ju përshëndetur dhe për të nderuar së bashku,  Kongresin e Lushnjës, 84-vjetorin e këtij kuvendi që shënoi aktin historik të rifillimit të ndërtimit të shtetit modern shqiptar. Qeveria, e miratuar në këtë Kongres nga delegatët e ardhur nga të gjithë trojet shqiptare, duke përcaktuar si detyrë kryesore “shpëtimin e Atdheut nga rreziqet e kërcënuara”, mori përsipër detyra të mëdha, që fillonin me unifikimin e vendit dhe mbrojtjen e trojeve shqiptare, duke e shtrirë autoritetin qeveritar brenda kufijve shtetrorë. Të gjithë kishin dhënë besën për ta kryer detyrën supreme që : “me ç’do farë therrorije të mbrojnë me gjak të vet tokat e shenjta, që na i ka falë Zoti…” Dhe ata e kryen detyrën edhe me gjakun e vet! Ne i nderojmë sot të gjithë këta burra patriotë, intelektualët dhe dëshmorët, që dhanë mëndjen dhe gjakun e tyre për themelet e shtetit të ri shqiptar!

I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre!

Motra dhe vëllezër shqiptarë,

Një vështrim i shpejtë i historisë së Shqipërisë nga lashtësia deri në modernitet na bind se mbijetesa e shqiptarëve është realizuar nga vetëdija e fuqishme kombëtare që ka dominuar mbi fetë, ideologjitë dhe kulturat asgjësuese. Skënderbeu, populli, e ushtria e tij hynë në panteonin e figurave të ndritura të historisë botërore, sepse prapa këtyre qëndronte dashuria për tokën, lirinë, atdheun. Kjo figurë, që jetonte në zemrat e shqiptarëve dhe, më pas, Lidhja Shqiptare e Prizrenit, përbëjnë kohën kur tharmi shpirtëror e material shqiptar gjatë proçesit etniko – shekullor, po ngjiste shtetin - komb shqiptar. Vepra lapidare e Rilindasve frymëzoi vargun e kryengritjeve që shpunë në aktin historik, Shpalljen e Pavarësisë, nga e cila doli një qeveri e testuar përsosshmërisht për harmoninë shtet - komb.

Vlerat atdhetare dhe ideali kombëtar ishin në themelet e kohës së republikës e të monarkisë, në ngjarjen madhore të Luftës Antifashiste, si monument i sakrificës së lartë njerëzore për liri dhe për pavarësi. Në periudhën e sitemit totalitar, pavarësisht indoktrinimit, shqiptarët nuk i humbën ndjenjat atdhetare të Idealit Kombëtar.

Në harkun e pikave kulmore të historisë viti 1920, ngjarja që përkujtojmë, vlen të veçohet, pasi me te drejtë, është vleresuar si mrekullia shqiptare. Në një çast jetik, kur shpresat e fuqive të medha kishin qene iluzore, mblidhet Kuvendi Kombetar, Kongresi Historik i Lushnjes, me përfaqësues 50 drejtues politikë të vendit, mes së cilëve 24 vjeçari Ahmet Zogu, i shoqëruar nga 500 burra të armatosur mirë. Në rendin e ditës per atdhetarët shqiptarë, ishte sigurimi i mbijetesës së Shqiperise, si nje shtet i pavarur, që të gjente vendin e vet ne Ballkanin e pas Versajes; Shqiperise i duhej kombi - shtet dhe forcimi i identitetit kombetar, vetem 6 vjet pas luftes (1914-1918), te ndjekur nga 2 vjet anarki (1918-1920). Kongresi i Lushnjes krijoi bazen per nje qeveri kombetare, e cila motivonte ecjen e Shqipërisë drejt perparimit dhe modernizimit. Me drejtimin e protestave, u treguan Fuqive të Mëdha se, “Shqiptarët dinë të vdesin per te mos shkuar nga njera dore tek tjetra, si tufë delesh, e të bëhen plaçkë e atyre qe drejtojne sot diplomacite e Europes…”.

Mbas aktit kushtetues, qe percaktonte sovranitetin e popullit shqiptar, Kongresi zgjedh nje keshill te larte mekëmbësie (regjencën), duke bere nje akt katerfish historik, i cili në thelb vendosi: përfaqësine e besimeve fetare ne Shqiperi me fuqi ekzekutive, zgjodhi senatin, këshillin kombëtar të shqiptarëve të shquar me kompetenca paralamentare, caktoi Tiranën kryeqytet dhe vendosi ne nje kohe te shkurter rendin.

Europa shikon e befasuar ringjalljen e shqiptareve. Presidenti Uillson, mbështeti te drejtat e tyre, ndersa Anglia kthehet ne krah te Shqiperise; forcat nderkombetare terhiqen nga Shkodra, e cila merret ne dorezim nga qeveria shqiptare, duke shmangur rrezikun malazez. Ne mars qeveria shpall nje hua te brendshme prej 2 milion franga ari, qe do te shlyejë brenda dy vjetesh. Forcat franceze terhiqen nga Korça dhe u nenshkrua, ne pozita te barabarta me greket, marreveshja e Kapshtices, duke larguar rrezikun grek. Me 5 qershor filloi sulmi i kryengritjes vlonjate, e duke u gdhirë 12 qershori lebërit vulosin fitoren me gjak. Ne nje kohe me fitoren e luftes se Vlores, testohet roli i kabinetit të Sulejman Delvinës, dora e hekurt e te cilit ishte Ahmet Zogu, që sëbashku me fuqitë e Aqif Pashes, Mustafa Krujes e të Bajram Currit, perfunduan me sukses operacionet ne Shqiperine e Mesme, kunder bandave anarkiste, duke vendosur rendin.

Ne Konferencen e Paqes u dergua nje delegacion per ta argumentuar rikrijimin e Shqiperise ne “kufijte e saj natyrorë”. Në fund të korrikut, në Koplik, forcat shqiptare të ndihmuara nga forcat vullnetare të Shqipërisë së Mesme e më gjerë, përballuan me sukses trupat e mbretërisë serbe-kroate-sllovene, që sulmonin në drejtimin e Shkodrës. Në gusht, nën drejtimin e Elez Isufit, i quajtur “gjenerali me shajak”, të ndihmuar nga forcat qeveritare e mijra vullnetarë, u dëbuan trupat serbe deri tek “vija strategjike” (Kufiri i vitit 1913). Më 17 dhjetor 1920, me gjithë kundërshtimet histerike të fqinjëve, Shqipëria pranohet si shtet i pavarur në Lidhjen e Kombeve. Pra, në harkun kohor të një viti, shqiptarët bënë aq sa nuk patën bërë thuajse gjatë historisë së sotme.

Historia është prologu i zhvillimeve politike aktuale të një shteti e të një populli dhe ajo nuk na mëson vetëm një herë, por përgjithmonë, edhe sot. Ne jetojme ne dekadën e depresionit më të madh shpirteror, të kushtëzuar nga shumë fenomene negative, qe provojne mes të tjerash, humbjen e besimit si problemin më të madh social e të psikologjisë kombëtare. Një psikologji e sofistikuar e deri antikombetare, mbytese e terrorizuese, mbahet në këmbë nga politikanë që synojnë mënjanimin e mbylljen ne vetvete të intelektualëve, si frymë kritike e ndergjegje e kohës. Kjo po shoqërohet nga dalja sheshit për të dominuar situatën me “intelektualë populistë”, deri antikombëtarë, avokatë mbrojtës të politikanëve që nuk punojnë për zhvillimin dhe mirëqënien e popullit.

Gjykuar me gjakftohtësi, tronditjet e shtetit dhe të institucioneve të tij perballë “tërmeteve” qe po kalojme, tregon se, ekzistojne vakumet e historisë, qe rrezikojne te vrasin atdhedashurine e te kompretojnë idealet kombetare. Parë me kujdes, në disa periudha te meparshme, por me qarte ne krizat qe shoqerojne trazicionin e tejzgjatur, (kjo jo rastesisht, por si një strategji e dyshimtë), është vënë re diskordanca midis shtetit e kombit, midis pushtetit e shqiptarizmit, duke bërë që qytetari të mos ta shohe atë si shtetin e vet, si institucionin e vet, si institucionin real të kombit.

Nderkohe, historia jone ka treguar jo rralle, se keto realitete (kombi dhe shteti), jane bashkuar dhe kane hyre ne harmoni me njeri tjetrin. Kjo lidhje është bërë faktikisht e pa ndashme dhe ka provuar “Mrekullitë shqiptare”. Nje shtet, i cili është shtet, domethene qe bazohet mbi nje te kuptuar themelor midis shumices e opozites, ne lidhje me rregullat e lojes, ka interesa te cilat jane te perbashketa per te gjitha partite, siç jane garantimi i integritetit teritorial, rritja e mireqenies, te drejtat e njeriut, e sidomos çeshtja kombetare, e cila është paracaktuar qe ne preambulen e Kushtetutes së Shqipërisë. Caktimi i interesave te pjesshme ose te veçanta, apo vetem si alternativë ideologjike, si interesa kombetare, nuk është gjë tjeter, veçse nje hipokrizi e spekullim. Shteti nuk është vetem nje instrument i kombit. Kombi shpreh vullnetin e qytetareve per te jetuar se bashku. Kombi nuk është thjesht propagande, ai është themeli historik e kulturor i shtetit. Sot kjo është me teper se kurre e dukshme.

Shteti Shqiptar është brenda zemrës të çdo shqiptari patriot, që e ka për nder emrin shqiptar. Ky është mësimi më i madh i historisë sonë kombëtare, që na e përcjell me krenari edhe Kongresi i Lushnjës dhe ne duhet ta zbatojmë edhe sot, në këto kohë të vështira, që po kalojnë të gjithë shqiptarët. Shteti nuk është pronë e asnjë shtetari, por është përgjegjësi e të gjithë shqiptarëve. Kjo do të thotë që çdo hallkë e pushtetit duhet të mendojë për të gjithë shtetasit, që ata të kenë punë, të arsimohen dhe t’u sigurohet vazhdimësia që të japin kontributin e tyre për vatrat, ku kanë lindur e janë rritur, por dhe për Atdheun, që u ka dhënë emrin Shqiptar!

Shqiptarët, synojnë BE-ne, jo që në vetvete të krijojmë unitetin europian, por për të mbrojtur me mire interesat tona, permes veprimesh të perbashkëta. Shqipëria duhet të jetë një urë mes Europës dhe Mesdheut. Shqiperia nuk mund të jetë miku i kujtdo, por duhet të ketë të qarte, së pari, ndaj vehtes, interesat e saj dhe pastaj t’i ndjekë ato. Se angazhimi ne interesat kombetare, nuk presupozon autokrati, nacionalizem, mendjemadhesi etj. Shqiptaret duhet te jene te interesuar per çeshtjet e jashtme, te jene ne dijeni te problemeve, me te cilat do te ballafaqohen, per rreziqet, perparesite, shpenzimet etj. Politika e jashtme tek ne, shpesh, kufizohet me deklarimin e vlerave e nuk arrijnë të vleresojnë efektin e pergjegjesive, duke u bere nje shtojce e vogel e OKB dhe OSBE-së.

Vendi ka nevoje per liderë atdhetarë, qe se pari, ta ndihmoje ate, te kuptoje historine e tij te djeshme dhe realitetet e tij te sotme, te afte per ta ndihmuar te zhvilloje energjite e tij te brendeshme. Ai nuk ka nevoje per mendje jo historike, qe sabotojnë arsyenë historike, qe e kuptuan politiken si hakmarrje e qe e kanë shndërruar pushtetin ne mjet te thellimit te perçarjes kombetare, qe e kane çuar disa here  vendin buzë greminës, e që nuk tundohen as para tragjedive makabre, si ato të Otrantos.

Cështja kombëtare nuk mund të shmangë elitën drejtuese shqiptare kudo që ndodhet. Shqiptarëve u duhet të ndreqin me ngut të metat, të dëshmojnë qytetari, unitet, aftësi qeverisëse. Vlerat kombëtare të shfaqen si një faktor me fuqi maksimale në peshoren e gjeopolitikave ballkanike. Në këtë kah, sidomos apeli për intelektualët e atdhetarët, na fton për aksion e ndryshim. Kuptohet intelektualet nuk mund te presin gjatë perpara portes se kyçur te ardhshmerise, duke ngrene vetvehten e duke pritur nje tranzicion te tejzgjatur, qe shterojne e lodhin vlerat vitale qe ndertojne kombin. Vendi ka nevoje per zemer, per moral, por mbi te gjitha ka nevoje per aresye te shendoshe, per inteligjencen e saj. Në se ata që e bejne historine tone, apo qe drejtojne vendin, duke luajtur me fatet e kombit, me jeten tone, per me teper, nuk duan ta kuptojne këtë, atehere perpara intelektualeve del detyra te shpallin mision e tyre, të imponojnë vetëdijen kombëtare.

Gjithsesi, faktoret motivues te ringritjes, perseri jane gjallë. Populli shqiptar është ne vetëdije te larte kombetare, ka kundrejt atdhedashurise te njejtin qendrim e te njejtin instikt si kundrejt drites; e per kete ka mjaft deshmi, e ku pa dyshim, 1920-ta qëndron ende si nje mrekulli. Shqiptaret janë me moshë të re dhe me nje instikt te larte jetesor. Me gjithe konfliktin real politik dhe ate te shpifur krahinor, religjioz, populli, falë urtesise dhe instiktit natyror, nuk e ka gelltitur karemin qe i ofrojne forca te ndryshme, te pa pergjegjeshme politike, te yshtura mbase edhe nga interesa te dyshimta, sidomos nga ato, qe tradicionalisht mbeten te interesuara per nje Shqiperi te dobet dhe jo stabel. Shqiptaret jane te tere ne raportet e solidaritetit, çka dallon jo vetem etiken kombëtare, por e gjallon atdhedashurine. Riperteritja e moralit e kohezionit, e sidomos ridimensionimi, riperteritja e edukimit dhe e formimit kombetar, është ndoshta detyra me urgjente, e ku padyshim kontributi i inteligjencës dhe i rinisë mbetet i artë dhe i pazëvëndësueshem.

Motra dhe vëllezër shqiptarë,

Këto ditë ne po e ndjejmë të gjithë dhëmbjen e madhe për të rinjtë, që u mbytën në ujrat e detit, duke kërkuar punë për familjet e tyre. Për këtë kanë filluar dhe protestat popullore. Ne po e shikojmë që dhëmbja shoqërohet me kërkesën mbarëpopullore për të gjetur zgjidhje për hallet e popullit, për t’u gjetur punë të gjithë shqiptarëve, për t’u siguruar bukë e mirëqënie familjeve të tyre, për të pasur drita dhe ujë në vatrat e tyre, për të rregulluar rrugët dhe për t’u krijuar kushtet që të punojnë tokat e tyre, që të ngrenë ekonominë e tyre private. Kështu ngrihet edhe ekonomia e Shqipërisë, duke risjellë dinjitetin kombëtar, që na mungon. Nuk mund të mbeten shqiptarët rrugëve të botës vetëm se janë të papërgjeshëm politikanët dhe vazhdojnë komeditë parlamentare, sikur të mos ketë ndodhur asgjë. Ka ardhur koha që këto probleme të zgjidhen dhe shqiptarët duhet të lëvizin të gjithë bashkë për këtë qëllim.

Ne na duhet t’i japim zemrën tonë një vepre të re, për të ringjallur ndërgjegjen kombëtare që t’i rikthejmë dinjitetin vetvetes, Atdheut, të gjitha trojeve shqiptare. Kjo do sjellë ndryshimin që kërkojmë të gjithë, për një qeverisje më të mirë, që në vatrat shqiptare të ketë punë e mirëqënie, por që edhe çdo shqiptar ta thotë verdiktin e tij me votën e lirë dhe të pa manipuluar. Për ta arritur këtë, ne duhet të bashkohemi që të zgjidhim hallet tona dhe aspiratat tona kombëtare.

Rroftë Populli Shqiptar!

Rroftë Flamuri ynë Kombëtar!

Vëllazërisht,

NMT LEKA I – MBRET I SHQIPTARËVE